Koyo Kouoh, giám tuyển người Cameroon và là người phụ nữ châu Phi đầu tiên được bổ nhiệm làm giám đốc nghệ thuật của Triển lãm Nghệ thuật Venice Biennale 2026, đã qua đời đột ngột ở tuổi 58 vào ngày 10 tháng 5 năm 2025. Thông tin được xác nhận bởi Zeitz Museum of Contemporary Art Africa (Zeitz MOCAA) tại Cape Town, nơi bà giữ chức giám đốc điều hành và giám tuyển trưởng từ năm 2019. Nguyên nhân cái chết chưa được công bố.
Hành trình sự nghiệp: Từ Dakar đến Venice
Sinh năm 1967 tại Douala, Cameroon, Kouoh chuyển đến Thụy Sĩ khi 13 tuổi và theo học ngành quản trị kinh doanh. Tuy nhiên, bà đã rẽ hướng sang nghệ thuật và văn hóa, bắt đầu sự nghiệp tại Dakar, Senegal. Năm 2008, bà thành lập RAW Material Company – một trung tâm nghệ thuật và tư duy xã hội, nơi bà thúc đẩy các cuộc đối thoại về nghệ thuật châu Phi đương đại.
Bà từng tham gia đội ngũ giám tuyển của documenta 12 (2007) và documenta 13 (2012), đồng thời giữ vai trò giám tuyển tại các sự kiện nghệ thuật quốc tế như 1-54 Contemporary African Art Fair và EVA International tại Ireland.
Di sản tại Zeitz MOCAA và tầm nhìn toàn cầu
Tại Zeitz MOCAA, Kouoh đã hồi sinh bảo tàng sau giai đoạn khủng hoảng, mở rộng đội ngũ giám tuyển và khởi xướng các chương trình lưu trú nghệ sĩ. Bà nhấn mạnh vào việc tổ chức các triển lãm cá nhân để kể câu chuyện của nghệ sĩ, tiêu biểu như các triển lãm của Tracey Rose và Johannes Phokela.
Với tư cách là một nhà giám tuyển theo chủ nghĩa toàn châu Phi, Kouoh không ngừng thúc đẩy sự hiện diện của nghệ thuật châu Phi và cộng đồng người gốc Phi trong bối cảnh nghệ thuật toàn cầu.
Venice Biennale 2026: Một tầm nhìn chưa kịp hiện thực hóa
Tháng 12 năm 2024, Kouoh được bổ nhiệm làm giám đốc nghệ thuật của Biennale Arte 2026 – lần đầu tiên một phụ nữ châu Phi đảm nhận vị trí này. Bà đã làm việc với “niềm đam mê, sự nghiêm túc trí tuệ và tầm nhìn” để phát triển chủ đề cho triển lãm, dự kiến công bố vào ngày 20 tháng 5 năm 2025.
La Biennale di Venezia bày tỏ sự tiếc thương sâu sắc, gọi sự ra đi của bà là “một khoảng trống to lớn trong thế giới nghệ thuật đương đại và cộng đồng quốc tế của các nghệ sĩ, giám tuyển và học giả”.
Phân tích: Di sản của một người tiên phong
Koyo Kouoh không chỉ là một giám tuyển xuất sắc mà còn là một nhà lãnh đạo văn hóa có tầm ảnh hưởng toàn cầu. Bà đã mở đường cho nhiều nghệ sĩ và giám tuyển châu Phi, thúc đẩy sự đa dạng và công bằng trong nghệ thuật. Sự ra đi đột ngột của bà là một mất mát lớn, nhưng di sản mà bà để lại sẽ tiếp tục truyền cảm hứng cho các thế hệ sau.